Wyższa Szkoła Straży Granicznej została utworzona 1 października 2023 r. na mocy rozporządzenia Ministra Edukacji i Nauki z dnia 1 września 2023 r. w sprawie utworzenia Wyższej Szkoły Straży Granicznej. Jest jedyną w Polsce resortową uczelnią publiczną kształcącą funkcjonariuszy Straży Granicznej w zakresie ochrony granic i bezpieczeństwa narodowego.
Pod kątem organizacji i zakresu działania jako uczelni podlega Ministerstwu Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Jako jednostka organizacyjna Straży Granicznej jest nadzorowana przez ministra właściwego do spraw wewnętrznych, wchodzi w skład Straży Granicznej i działa na podstawie ustawy z dnia 12 października 1990 r. o Straży Granicznej.
Wyższa Szkoła Straży Granicznej powstała na bazie Centralnego Ośrodka Szkolenia Straży Granicznej, który w trakcie 31 lat istnienia wyszkolił ponad 132 tysiące absolwentów i ponad 2,5 tysiąca oficerów. Poszerzając obszar kompetencyjny o kształcenie akademickie, koszalińska uczelnia stała się koronną częścią systemu edukacyjnego formacji.
WSSG prowadzi studia pierwszego stopnia na kierunku Bezpieczeństwo granicy państwowej w trzech specjalizacjach:
- cudzoziemskiej (migracyjnej),
- operacyjno-śledczej
- i granicznej.
Odbywane w systemie stacjonarnym studia są bezpłatne i trwają 6 semestrów. Studentami WSSG są wyłącznie funkcjonariusze Straży Granicznej. Profil praktyczny Uczelni warunkuje właściwie opracowany program kształcenia, który w ponad 60% składa się z zajęć kształtujących umiejętności zawodowe. 960 godzin praktyk realizowanych jest w jednostkach organizacyjnych Straży Granicznej. Kończąc studia, absolwenci otrzymują tytuł zawodowy licencjata i stopień młodszego chorążego Straży Granicznej.
Od 10 września 2025 r. decyzją Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego Uczelnia uzyskała pozwolenie na utworzenie drugiego kierunku studiów Administrowanie bezpieczeństwem granicy państwowej. W trakcie opracowywania znajduje się wniosek o zgodę na utworzenie studiów drugiego stopnia na kierunku Bezpieczeństwo granicy państwowej pozwalających na przyznawanie tytułu magistra i stopnia podporucznika Straży Granicznej. Planowane jest również uruchomienie studiów licencjackich i magisterskich w formie niestacjonarnej adresowanych do wszystkich funkcjonariuszy formacji.
Wyższa Szkoła Straży Granicznej bierze czynny udział w kształtowaniu systemu bezpieczeństwa państwa. Zapewniając kompleksowe przygotowanie funkcjonariuszy do realizacji ustawowych zadań w ochronie granicy państwowej, rocznie wydaje około 5 tys. certyfikatów poświadczających uzyskanie poszczególnych kompetencji.
WSSG prowadzi szkolenia na wszystkich poziomach kwalifikacji zawodowych w Straży Granicznej w zakresie:
- szkolenia podstawowego,
- szkolenia podoficerskiego,
- kursu chorążych,
- przeszkolenia specjalistycznego do mianowania na pierwszy stopień oficerski SG.
W ramach centralnego doskonalenia zawodowego formacji oferuje ponad 130 tytułów odrębnych kursów doskonalących i szkoleń specjalistycznych prowadzonych w formie stacjonarnej, jak i e-learnigowej w oparciu o platformę intranetową Straży Granicznej.
Profil edukacyjno - szkoleniowy Wyższej Szkoły Straży Granicznej obejmuje:
- czynności operacyjno - rozpoznawcze i dochodzeniowo - śledcze na poziomie przestępczości zorganizowanej, z uwzględnieniem zagadnień związanych z terroryzmem, handlem ludźmi i ochroną dóbr kultury;
- bezpieczeństwo w komunikacji w oparciu o kontrolę transportu drogowego i transgraniczne przemieszczanie odpadów, kontrolę radiometryczną i ochronę radiologiczną, przewóz towarów niebezpiecznych ADR i zagrożenia CBRNE;
- taktykę i techniki interwencji, w tym przygotowanie instruktorów do prowadzenia zajęć z zakresu sztuk walki, wykorzystania środków przymusu bezpośredniego i walki wręcz;
- taktykę i techniki jazdy pojazdami służbowymi - trening jazdy bezpiecznej, ekonomicznej i taktycznej;
- kompetencje morskie, w tym kontrolę jednostek pływających, prowadzenie działań interwencyjnych i ratunkowych na morzu w oparciu o STCW (konwencja dotycząca standardów szkoleń marynarzy i pełnienia wacht - ang. International Convention on Standards of Training, Certification and Watchkeeping) i indywidualne techniki ratunkowe (Basic safety training in personal survival techniques);
- kompetencje kierownicze i logistyczne;
- psychologię, w tym komunikację interpersonalną, negocjacje i zarządzanie stresem;
- bezpieczeństwo i higienę pracy oraz kwalifikowaną pierwszą pomoc;
- naukę i doskonalenie języków obcych.
Z dniem 1 lipca 2024 r. w Zakładzie Operacyjno-Rozpoznawczym uruchomiono nową komórkę dydaktyczną - Zespół Cyberrozpoznania i Analizy Kryminalnej, który będzie odpowiedzialny za uzupełnienie obecnie funkcjonującego modelu szkoleń pionu operacyjno – śledczego Straży Granicznej o obszar analizy kryminalnej i czynności cyberrozpoznania w oparciu o sieć internetową.